Mediolan, kościół San Marco

Szczegóły: | Odsłony: 32

Mediolan, kościół San Marco
Milano, chiesa di San Marco
Mediolan, kościół św. Marka

Lokalizacja: Mediolan, Piazza San Marco 2 (45.473339, 9.188744)
Budowa: połowa XIII w., XVII w.
Styl: późny romanizm, gotyk, barok

HISTORIA. Według tradycji kościół miał zostać zbudowany jako wyraz wdzięczności dla Republiki Weneckiej, która udzieliła pomocy Lidze Lombardzkiej w zwycięskiej bitwie nad cesarzem Fryderykiem Barbarossą pod Legnano w 1176 r. Pierwsze w pełni wiarygodne wzmianki o kościele św. Marka pochodzą dopiero z 1254 r. kiedy to jego budowę zlecił przeor generalny eremitów od św. Augustyna. Nie można więc wykluczyć, że ten trójnawowy romański kościół powstał na miejscu wcześniejszej świątyni. W XV i XVI w. do nawy południowej dobudowano kaplice. W XVII w. kościół został częściowo przebudowany w stylu barokowym, przekształcono wtedy wnętrze korpusu nawowego, wzniesiono kopułę nad transeptem i dobudowano liczne kaplice od południa. W 1871 r. została przebudowana fasada kościoła pod kierunkiem architekta Carlo Maciachini, który nawiązał do nieukończonego projektu z połowy XIV w. i zachował wszystkie oryginalne elementy.

Z kościołem San Marco związane są dwa ważne wydarzenia z historii muzyki. W 1770 r. przez trzy miesiące na plebani kościoła mieszkał młody Wolfgang Amadeusz Mozart i koncertował na kościelnych organach. W 1874 r. miało tu miejsce pierwsze wykonanie Mszy Requiem, którą skomponował Giuseppe Verdi w pierwszą rocznicę śmierci pisarza Alessandro Manzoni.

ARCHITEKTURA. Późnoromański kościół częściowo przekształcony w okresie baroku. Złożony jest z trójnawowego bazylikowego korpusu, transeptu i wydłużonego prezbiterium, zamkniętego trójbocznie. Do północnego narożnika transeptu i prezbiterium dobudowana jest wysoka dzwonnica a od południa do korpusu dostawionych jest osiem kaplic bocznych. Nad skrzyżowaniem prezbiterium i transeptu wznosi się kopuła.

Fasada romańsko-gotycka, trójdzielna, podzielona wydatnymi pilastrami z okładziną z cegły i bloków marmuru. W środkowej części zamknięta jest trójkątnym szczytem zwieńczonym trzema ażurowymi wieżyczkami. W górnej kondygnacji umieszczona jest wielka rozeta z maswerkiem a pod nią trzy gotyckie rzeźby świętych: Augustyna. Marka i Ambrożego, przypisywane Giovanni di Balduccio lub Mistrzowi z Viboldone. Po środku dolnej kondygnacji znajduje się duży portal wczesnogotycki uskokowy z lekko zaostrzonymi łukami archiwolt. W lunecie portalu umieszczona jest mozaika z 1845 r. przedstawiająca Matkę Bożą z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych Augustyna i Marka. Dzwonnica zbudowana jest na planie kwadratu w 2. połowie XIII w. i nakryta stożkowatą iglicą z 1885 r.

Elewacje boczne prezbiterium opięte są przyporami i przebite dużymi oknami termowymi, nawę główną oświetlają okna o barokowym wykroju. Kaplice boczne nakryte są w większości kopułami na ośmiobocznych i kolistych tamburach. Prezbiterium, transept i nawę główną nakrywają dachy dwuspadowe. Kopuła nad skrzyżowaniem na naw posadowiona jest na kolistym tamburze i nakryta wielospadowym dachem oraz zwieńczona latarnią.

Wewnątrz nawa główna rozczłonkowana jest zdwojonymi pilastrami podtrzymującymi wydatny gzyms z belkowaniem. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami i nakryta sklepieniami krzyżowo-żebrowymi na gurtach, analogiczne sklepienia nakrywają też nawy boczne. Nad środkowym przęsłem transeptu wznosi się kopuła na pendentywach. Prezbiterium podwyższone w stosunku do nawy i nakryte pozornymi kopułami na pendentywach, jego przęsła wydzielone są pilastrami i ostrołukowymi arkadami.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Prezbiterium. W apsydzie prezbiterium ustawiony jest klasycystyczny ołtarz główny, na ścianach bocznych zawieszono obrazy Dysputa św. Ambrożego i św. Augustyna malowane przez Camillo Proccacini oraz Chrzest św. Augustyna, namalowany przez Cerano.

Nawa główna. Po lewej stronie nawy głównej znajduje się barokowa ambona a za nią w ostatnim przęśle mieszczą się organy wykonane w 1507 r. przez Leonardo d’Allemania, które zostały przekształcone w XVII w. i gruntownie odrestaurowane w ostatnich latach.

Prawe ramię transeptu. Na ścianie prawego (południowego) ramienia transeptu znajduje się fragment odsłoniętego fresku z XIV w. przypisywany Anovelo da Imbonate i przedstawiający scenę Ukrzyżowania z Matką Bożą, św. Marią Magdaleną i św. Janem Ewangelistą. Powyżej umieszczony jest główny fresk, wykonany przez braci Fiammenghini, przedstawiający nadanie augustianom reguły przez papieża Aleksandra IV. W prawym ramieniu zachowało się też kilka gotyckich pomników nagrobnych z XIV w.: 1. prawnika Giacomo Bossi (zm. 1355) wyk. w szkole Mistrza Viboldone; 2. prawnika Martino Aliprandi (zm. 1339), przypisywany Mistrzom z Campione, w formie marmurowego sarkofagu, którego bok zdobią płaskorzeźbione sceny m.in. Trójcę Świętą; 3. Nieznanego zmarłego z płaskorzeźbą Pokłonu Trzech Króli; 4. bł. Lanfranco Settala (zm. 1254), przypisywany Giovanni di Balduccio, wykonany z marmuru, złocony z dwoma postaciami zmarłego, jedną leżącą ułożoną na sarkofagu i drugą poniżej stojącą. Przy południowym ramieniu transeptu znajdują się dwie kaplice św. Urszuli i św. Tomasza z Vilanova. W kaplicy św. Urszuli odkryto fresk z połowy XIV w. przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem, św. Augustynem i przedstawicielami rodziny Aliprandi. Nad wejściem do kaplicy św. Tomasza widniej fragment fresku przedstawiającego Chrystusa i apostołów, wykonanego w połowie XIV w. przez anonimowego malarza lombardzkiego. W kaplicy tej znajduje się tez sarkofag prawnika Salvarino Aliprandi (zm. 1344), z płaskorzeźbą przedstawiającą zmarłego klęczącego przed Chrystusem Sędzią.

Lewe ramię transeptu. Całą dekorację malarską i rzeźbiarską w północnej części transeptu wykonał Ercole Procaccini Młodszy wraz zespołem współpracowników. W największej kaplicy przy lewym ramieniu transeptu, Capella della Pieta, umieszczona jest wczesna kopia Zdjęcia z Krzyża Caravaggio. Boczne ściany zdobią dwa duże obrazy Spotkanie Chrystusa z pobożnymi kobietami, namalowany przez Ercole Procaccini oraz Podniesienie Krzyża Świętego, dzieło Antonio Busca.

Capella Foppa. Pierwsza kaplica na prawo od wejścia do kościoła Capella Foppa ozdobiona jest wysokiej klasy freskami namalowanym w 1571 r. przez Giovanni Paolo Lomazzo. Największą wartość przedstawia fresk na lewej ścianie ze sceną Upadku Szymona Maga. W ołtarzu kaplicy umieszczony jest obraz Lomazzo przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem świętymi Piotrem, Pawłem i Augustynem.

Kaplice przy lewej nawie. W trzeciej kaplicy znajduje się monochromatyczny fresk Madonny z dzieciątkiem ze szkoły Leonardo da Vinci. W siódmej kaplicy po lewej stronie umieszczony jest obraz Matki Bożej ze św. Piotrem i Antonim Opatem, namalowany przez Camillo Procaccini.

LITERATURA

Zucchi M., La chiese di Milano, Roma 2021
Strona internetowa: https://www.lombardiabeniculturali.it/architetture/schede/LMD80-00038

Mediolan, kościół San Marco