Mediolan, bazylika San Lorenzo Maggiore

Szczegóły: | Odsłony: 388

Mediolan, bazylika San Lorenzo Maggiore
Milano, basilica di San Lorenzo Maggiore
Mediolan, bazylika św. Wawrzyńca Większego

Lokalizacja: Mediolan, Corso di Porta Ticinense 35 (45.458230, 9.182066)
Budowa: 390-410, XI-XII w., 2. połowa XVI w.
Styl: styl wczesnochrześcijański, romanizm, manieryzm

HISTORIA. Bazylika św. Wawrzyńca należy do najstarszych zachowanych kościołów w Mediolanie. Została zbudowana między rokiem 390 a 410 z wykorzystaniem bloków kamiennych pobliskiego amfiteatru, zburzonego w 401 r. Wiadomo że wezwanie św. Wawrzyńca świątynia uzyskała już w 2. połowie V w. W latach 489-511 do kościoła dobudowano kaplicę św. Sykstusa. W XI w. bazylika została uszkodzony w czasie dwóch pożarów w 1071 r. i 1075 r. a następnie odbudowana w stylu romańskim. W 1103 r. zawaliła się kopuła kościoła a w 1124 r. świątynia znowu ucierpiała w wyniku pożaru i szybko została odbudowana. Kopuła zawaliła się jeszcze raz w 1573 r. i od razu przystąpiono do jej odbudowy według projektu i pod kierunkiem architekta Martino Bassi. Prace przy budowie kopuły ukończono w 1619 r. Bassi zaprojektował także przedsionek, który w mienionej formie, doczekał się realizacji dopiero w 1894 r.

ARCHITEKTURA. Wczesnochrześcijański kościół był odbudowany po pożarach i katastrofach budowlanych w okresie romanizmu i baroku. Zachował jednak pierwotny plan centralny z czasu budowy na przełomie IV i V w. Bazylika zbudowana jest na planie koła wpisanego w kwadrat z czterema apsydami, po jednej z każdej ze stron, (tetrakoncha). Nad centralną nawą z obejściem wznosi się kopuła posadowiona na ośmiobocznym tamburze i ujęta po bokach czterema dzwonnicami, które pełnią też funkcję konstrukcyjną. Na zewnątrz tambur kopuły oświetlony jest dużymi prostokątnymi oknami i opięty w narożnikach pilastrami podtrzymującymi obiegający gzyms i obeliski na nim ustawione. Kopułę wieńczy ośmioboczna latarnia. Do świątyni dobudowanych jest kilka kaplic zbudowanych na planie ośmioboku nakrytych dachami namiotowymi: od wschodu kaplica św. Hippolita, od południa św. Akwilina i od północy św. Sykstusa. Od zachodu zaś bazylikę poprzedza otwarty trójarkadowy przedsionek. Wewnątrz nawa rozczłonkowana jest czterema wielkimi półkolistymi arkadami otwartymi na apsydy, podpartymi na potężnych filach, opiętych pilastrami, które z kolei podtrzymują wydatne gzymsy. Kopuła wewnątrz podzielona jest na osiem pól, w których rozmieszczone są duże prostokątne okna. Apsydy nakryte są konchami.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W nawie głównej ustawiony jest barokowy ołtarz główny z łaskami słynącym obrazem Madonna del Latte. W obejściu zachowały się inne cenne zabytki. Na jednym z filarów znajduje się fresk z XII w. z wizerunkiem św. Heleny. W jednym z ołtarzy umieszczony jest obraz Aurelio Luini Chrzest Chrystusa z XVI w. Na ścianie znajduje się obraz Piety ze św. Marcinem obdarowującym biedaka swoim płaszczem w tle, będący przypuszczalnie także dziełem Aurelio Luini. W jednej z apsyd umieszczona jest XVI-wieczna polichromowana rzeźbiona Pieta na tle fresku Ostatnia Wieczerza z przełomu XV i XVI w., przypisywanego Antonio della Coma.

Capella di Sant’Aquilino (Kaplica św. Akwilina). Kaplicę poprzedza atrium, do którego prowadzi marmurowy prostokątny portal z czasów rzymskich, ozdobiony płaskorzeźbioną dekoracją roślinną i zwierzęcą. Atrium nakryte jest sklepieniem kolebkowym, które podobnie jak ściany zdobią niewielkie fragmenty fresków i mozaik. W ołtarzu kaplicy umieszczony jest srebrny barokowy relikwiarz ze szczątkami św. Akwilina, wykonany przez Carlo Caravaglio w końcu XVII w. Na ścianie za ołtarzem znajduje się fresk wykonany w XVII w. przez Carlo Urbino, ze sceną Znalezienia ciała św. Akwilina. W apsydach po bokach ołtarza zachowały się fragmenty pierwotnej dekoracji kaplicy z V w. Na sklepieniu prawej apsydy widnieje dobrze zachowana mozaika przedstawiająca Chrystusa wśród Apostołów a w lewej apsydzie znajduje się fragment mozaiki z Chrystusem Dobrym Pasterzem. Poniżej zachowały się fragmenty XV-wiecznych fresków ze scenami pasyjnymi: Wydaniem Chrystusa przez Judasza, Biczowaniem i Niesieniem Krzyża. W lunecie nad wejściem do kaplicy znajduje się fresk z przełomu XV i XVI w. z przedstawieniem Chrystusa w studni w otoczeniu aniołów przypisywany Bergognone. Na sklepieniach wnęk po obu stronach wejścia zachowały się freski z XVI w. przedstawiające św. Jana Chrzciciela i św. Hieronima. W lewej wnęce ustawiony jest rzymski sarkofag z III w. a po prawej stronie sarkofag św. Akwilina z płaskorzeźbioną postacią świętego.

Capella Cittadini. Na ścianie kaplicy znajduje się renesansowa płaskorzeźba z XV w. podzielona na trzy pola, w których przedstawiony jest Chrystus w studni oraz święci męczennicy Wawrzyniec i Szczepan. Obok umieszczony jest pomnik nagrobny rodu Robbiani (Arca Robbiani) z XIV w. z freskiem w lunecie nad tumbą przedstawiającym Matkę Bożą z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych Ambrożego i Szczepana. Na ścianie zawieszony jest obraz Zwiastowanie ze szkoły lombardzkiej z XV/XVI w. W kaplicy zachowały się też XIII-wieczne fragmenty fresków z przedstawieniami m.in. Tronującej Matki Bożej z Dzieciątkiem i św. Jana Chrzciciela.

Capella San’t Ippolito. W kaplicy umieszczony jest pomnik nagrobny Giovanni del Conte, z leżącą postacią zmarłego w stroju patrycjuszowskim i medalionem z Matką Bożą z Dzieciątkiem wykonany przez mediolańskich rzeźbiarzy Vincenzo da Seregno i Marco d’Agrate w latach 1550-1559.

Capella San Sisto. Na sklepieniu kaplicy św. Sykstusa znajduje się fresk przedstawiający Apoteozę Trójcy Świętej namalowany w XVII w. przez niemieckiego malarza Johanna Christopha Storera.

Naprzeciwko bazyliki ustawione są rzymskie kolumny z III w., pochodzących przypuszczalnie z term zbudowanych przez cesarza Maksymiana (Kolumny św. Wawrzyńca). Po środku placu ustawiony jest odlany z brązu posąg cesarza Konstantyna, będący kopią rzeźby z IV w.

LITERATURA

Knaurs Kulturführer in Farbe. Italien, opr. zb. Augsburg 2000
Zucchi M., La chiese di Milano, Roma 2021
Strona internetowa: https://www.sanlorenzomaggiore.com

Mediolan, bazylika San Lorenzo Maggiore