Rumunia

Sebeș, kościół ewangelicki
Sebeș, biserica evanghelică

Lokalizacja: Sebeș, Piața Primăriei 5 (45.957621, 23.567845)
Budowa: 1255, 1360-1382
Styl:  gotyk

HISTORIA. Kościół został zbudowany w XII w. przez saksońskich kolonistów w stylu późnoromańskim. W 1241 r. został zniszczony w czasie najazdu Mongołów na Węgry, następnie około 1255 r. został obudowany w stylu wczesnogotyckim. W 2. połowie XIV w. rozpoczęto rozbudowę kościoła pod kierunkiem budowniczych związanych m.in. ze strzechą budowlaną Parlerów. W latach 1360-1382 ukończono tylko okazałe prezbiterium oraz wzniesiono dolne partie wież zachodnich. W 2. połowie XV w. poszerzono nawy boczne korpusu nawowego. W 2. ćwierci XVI w. wraz z przejęciem reformacji przez mieszczan Sebes kościół stał się świątynią protestancką.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony z trójprzęsłowego, trójnawowego, halowego prezbiterium z obejściem zamkniętego trójbocznie oraz niższego pięcioprzęsłowego, trójnawowego, pseudobazylikowego korpusu nawowego poprzedzonego od  zachodu masywem z wieżą po środku.

Na zewnątrz prezbiterium opięte jest uskokowymi przyporami, na których w dwóch rzędach rozmieszczone są posągi na konsolach i pod baldachimami. Przedstawiają one m.in. Maryję z Jezusem na rękach, św. Piotra, św. Pawła, św. Jana Chrzciciela i trzech królów węgierskich: Stefana, Władysława i Emeryka. Między przyporami znajdują się duże cztero- i trójdzielne ostrołukowe okna z maswerkami. Korpus nawowy także opięty jest przyporami, między którymi rozmieszczone są ostrołukowe okna. Korpus i prezbiterium nakrywają dachy dwuspadowe. Od zachodu wznosi się prostokątna wieża przebita w górnych kondygnacjach półkolistymi biforiami i nakryta stożkowym hełmem ujętym w narożnikach czterema ośmiobocznymi wieżyczkami. Wieża po bokach ujęta jest kaplicami nakrytymi dwuspadowymi dachami.  

Wewnątrz prezbiterium nakryte jest sklepieniami krzyżowo-żebrowymi wspartymi na trzech parach smukłych ośmiobocznych i wiązkowych filarów. Na jednym ze zworników znajduje się herb króla węgierskiego Ludwika Andegaweńskiego. W bocznych nawach profilowane żebra spływają na przyścienne służki. Nawa główna korpusu nakryta jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym i otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami wspartymi na masywnych filarach. Nad nawami bocznymi znajdują się empory otwarta na nawę główną ostrołukowymi arkadami. Nawy boczne korpusu i empory nakryte są także sklepieniami krzyżowo-żebrowymi.

W kościele zachowało się kilka portali. Najstarszy z nich romański portal zachodni pod wieżą, uskokowy z kolumnami po bokach z roślinnymi kapitelami i zamknięty półkolistymi łukami archiwolt. Od południa do korpusu prezbiterium prowadzi szeroki portal uskokowy zamknięty ostrołukowo. Ostrołukowy jest też mniejszy portal prowadzący od północy do korpusu.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W środkowej nawie prezbiterium ustawiony jest renesansowy ołtarz główny wykonany w latach 1518-1524. Ołtarz jest najwspanialszym przykładem snycerstwo tego okresu w Siedmiogrodzie. W środkowej części ołtarza umieszczona jest płaskorzeźbiona scena z Drzewem Jessego a w bocznych polach znajdują się sceny z życia Matki Bożej: Zwiastowanie, Nawiedzenie, Narodzenie i Pokłon Trzech Króli. W nawie umieszczona jest późnogotycka kamienna ambona nakryta drewnianym barokowym baldachimem.

Kaplica św. Jakuba. W sąsiedztwie kościoła wznosi się gotycka kaplica zbudowana około 1420 r., jednonawowa, zamknięta trójbocznie, przebita od wschodu ostrołukowymi oknami z maswerkami i nakryta dachem namiotowym.

LITERATURA

Brykowski Z., Chrzanowski T, Kornecki M., Sztuka Rumunii, wyd. Ossolineum 1979
Figiel S. Siedmiogród. W łuku rumuńskich Karpat, Pruszków 2019
Galusek Ł., Jurecki M., Rumunia. Przestrzeń, sztuka, kultura., wyd. BOSZ 2008
Pielesz M., W karpackim tyglu. Subiektywny przewodnik po historii Rumunii, Pruszków 2014

Sebes, kościół ewangelicki

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł