Rumunia
Sighisoara, kościół św. Mikołaja (kościół na Wzgórzu)
Sighisoara, biserica din Deal
Lokalizacja: Sighisoara, Strada Cojocarilor (46.217658, 24.790565)
Budowa: po 1345, 1424-1488
Styl: gotyk
HISTORIA. Pierwsza wzmianka o kościele św. Mikołaja na Wzgórzu pochodzi z dokumentu wydanego w 1345 r. przez króla Węgier Ludwika I Andegaweńskiego. W XIV w. wzniesiono prezbiterium a między rokiem 1424 a 1488 został zbudowany korpus nawowy. W 1547 r. mieszczanie Sighisoary przyjęli luteranizm i kościół na Wzgórzu zamieniono na zbór protestancki. W 1630 r. w kościele tym Jerzy Rakoczy został wybrany na księcia Siedmiogrodu. W 1704 r. w czasie antyhabsburskiego powstania Rakoczego spłonął dach kościoła i dzwonnica. W 1838 r. w czasie trzęsienia ziemi uszkodzeniu uległy sklepienia prezbiterium. W 1849 r. kościół został zdewastowany przez wojska węgierskie generała Józefa Bema.
ARCHITEKTURA. Usytuowany na wysokim wzniesieniu gotycki kościół złożony z trójnawowego, czteroprzęsłowego korpusu halowego poprzedzonego od zachodu masywną wieżą z kaplicami po bokach oraz trójprzęsłowego prezbiterium zamkniętego trójbocznie. Od południa do korpusu dobudowany jest przedsionek otwarty w przyziemiu ze składzikiem na piętrze. Na zewnątrz kościół opięty jest przyporami między którymi znajdują się duże trójdzielna okna ostrołukowe z maswerkami. Korpus nawowy i prezbiterium nakrywają dachy dwuspadowe. Wieża zbudowana na planie kwadratu, ujęta po bokach kaplicami, w najwyższej kondygnacji przebita wąskimi ostrołukowymi oknami i nakryta zdwojonym daszkiem zwieńczonym iglicą. W przyziemiu wieży znajduje się przedsionek otwarty ostrołukową arkadą. Wewnątrz kościół nakryty jest sklepieniami krzyżowo-żebrowymi w prezbiterium i sklepieniami gwiaździstymi w korpusie wspartymi na ośmiobocznych filarach. Prezbiterium oddzielone jest od korpusu ostrołukową arkadą tęczy. Wschodnie przęsło korpusu zajmuje empora organowa. Do kościoła prowadzą dwa gotyckie portale wejściowe, od północy portal z 1495 r. z herbami Sighisoary i króla Węgier Władysława II Jagiellończyka oraz portal południowy zamknięty łukiem w kształcie ściętego trójliścia z 1525 r.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA pochodzi przeważnie z XV i początku XVI w. We wnętrzu zachowały się fragmenty polichromii zamalowane w 1777 r. przez protestantów i odsłonięte w 1934 r. Najstarsze są freski w prezbiterium przedstawiające dwa anioły niosących narzędzia Męki Pańskiej oraz św. Urszulę a namalował je w 1483 r. miejscowy malarz Valerianus Pictor. W nawie północnej przedstawiony jest św. Jerzy walczący ze smokiem oraz św. Michał Archanioł ważący duszę, malowidła te miał wykonać Jacobus Kendlinger z St. Wolfgang. Na wschodniej ścianie nawy północnej znajduje się Sąd Ostateczny z początku XVI w. W prezbiterium ustawiony jest barokowy ołtarz główny wykonany przez Jana Vesta ze Spiszu. W polu głównym umieszczony jest obraz Ukrzyżowanie namalowany przez Jeremiasza Stranoviusa z Żyliny. Po obu stronach prezbiterium ustawione są późnogotyckie stalle z 1523 r. Przy północnej ścianie znajduje się gotyckie kamienne sakramentarium z 1480 r. W nawie północnej ustawiony jest najcenniejszy zabytek kościoła, późnogotycki ołtarz św. Marcina z około 1513 o formach gotycko-renesansowych, przypisywany Janowi Stwoszowi, synowi Wita Stwosza. W nawie głównej znajduje się kamienna gotycka ambona z 1480 r. oraz drewniane stalle z 1523 r. wykonane przez Johannesa Reichmutha. W kościele zachowało się też kilka nagrobków, wśród nich płyty burmistrzów miasta: Stephanusa Manna i Georgiusa Kraussa.
LITERATURA
Brykowski Z., Chrzanowski T, Kornecki M., Sztuka Rumunii, wyd. Ossolineum 1979
Figiel S., Siedmiogród. W łuku rumuńskich Karpat, Pruszków 2019
Pielesz M., W karpackim tyglu. Subiektywny przewodnik po historii Rumunii, Pruszków 2014
Sighisoara, kościół św. Mikołaja (kościół na Wzgórzu)
