Włochy

Genua, bazylika Santissima Annunziata del Vastato
Genova, basilica di Santissima Annunziata del Vastato

Lokalizacja: Genua, Piazza della Nunziata 4 (44.414273, 8.928318)
Budowa: 1520-1537, 1591-1615
Architekt: Taddeo Carlone, Giovanni Domenico Casella i Giacomo della Porta
Styl: barok

HISTORIA. Nazwa kościoła del Vastato wzięła się od miejsca gdzie wyburzono (devastato) budynki wokół murów miejskich aby powiększyć strefę ochronną wokół miasta. W 1520 r. franciszkanie konwentualni rozpoczęli budowę kościoła, który ukończyli przed 1537 r. i nadali mu wezwanie San Francesco del Guastato. W 1567 r. kościół przekazano w ręce franciszkanów obserwantów, którzy dzięki wsparciu genueńskiego rodu Lomellini rozbudowali kościół w latach 1591-1615. Początkowo pracami kierował Taddeo Carlone a następnie Giovanni Domenico Casella i Giacomo della Porta. Na początku XVII w. kościół zyskał niezwykle bogaty barokowy wystrój wnętrza. W 1834 r. powstała klasycystyczna fasada wykonana według projektu Carlo Barabino. Kościół został poważnie uszkodzony w październiku 1943 r. w wyniku alianckiego nalotu bombowego. Zniszczeniu uległa wtedy część dachu oraz freski w kaplicach bocznych. Po wojnie prowadzone był długotrwałe prace rekonstrukcyjne i konserwatorskie.

ARCHITEKTURA. Barokowy kościół złożony z trójnawowego bazylikowego korpusu, transeptu i prezbiterium ujętego po bokach kaplicami. Od frontu kościół poprzedza klasycystyczna fasada z sześciokolumnowym portykiem nakrytym trójkątnym tympanonem. Powyżej znajduje się szczyt ujęty spływami i zwieńczony trójkątnym naczółkiem. Po bokach fasadę ujmują czworoboczne wieżyczki nakryte niewielkimi kopułkami.

Zewnętrzne elewacje są gładkie i potynkowane, w dolnej części przebite dużymi oknami termowymi oświetlającymi kaplice boczne, w ramionach transeptu rozety a w nawie głównej niewielkie okna zamknięte łukami odcinkowymi. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się kopuła z latarnią, podparta na wysokim tamburze przebitym dużymi prostokątnymi oknami. Nawę główną, ramiona transeptu i prezbiterium nakrywają dachy dwuspadowe. Nawy boczne z kaplicami do nich dostawionymi nakryte są dachami jednospadowymi.

Wewnątrz wysoka nawa główna otwarta jest na nawy boczne wielkim półkolistymi arkadami, wspartymi na kolistych kanelowanych filarach zwieńczonych bogatymi korynckimi filarami. Nawę główną, transept i prezbiterium obiega wydatny gzyms z belkowaniem. Wnętrza nakryte są sklepieniami kolebkowymi. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się kopuła na pendentywach.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Kościół posiada niezwykle bogaty wystrój wnętrza. Ściany i sklepienia ozdobione są złoconą dekoracją stiukową. W kościele znajduje się też wiele obrazów, które sa prawdziwą galerią malarstwa genueńskiego z XVI i XVII wieku.

Sklepienia pokrywa dekoracja malarska ujęta stiukowymi ramami. Freski na sklepieniu nawy przedstawiają życie Chrystusa. Giovanni Carlone wykonał w latach 20-tych XVI w. na trzech przęsłach nawy głównej: Pokłon Trzech Króli, Wjazd do Jerozolimy i Modlitwa w Ogrojcu. Kolejne trzy sceny wykonał jego brat Giovanni Battista Carlone, który namalował w nawie głównej Zmartwychwstanie, Zmartwychwstałego Chrystusa pozdrawiającego Maryję przed wstąpieniem do nieba i Koronację Maryi. Dekorację kopuły nad transeptem wykonał Andrea Ansaldo w latach 1636-1638. Przedstawia ona scenę Chwały Maryi w otoczeniu aniołów i świętych oraz postacie czterech ewangelistów na pendentywach. Na sklepieniu lewego ramienia transeptu znajdują się freski Giovanni Carlone: Wniebowstąpienie, Wieczerza w Emaus oraz Procesja Dziewic i Męczenników.

Prezbiterium i przylegające kaplice. W prezbiterium nad ołtarzem głównym umieszczony jest barokowy krucyfiks autorstwa Giacomo Antonio Ponsonelli. Boczne ściany zdobią freski Wniebowstąpienia NMP i Zwiastowanie, rozpoczęte przez Giulio Benso i ukończone przez Giovanni Battista Carlone. W kaplicy Matki Bożej Anielskiej, na lewo od prezbiterium, umieszczona jest marmurowa rzeźba Madonny z Dzieciątkiem z XVII w. oraz obraz Boże Narodzenie, malowany przez Luca Borzone w 1. połowie XVII w. W sąsiedniej kaplicy Świętego Krzyża zwracają uwagę dwa obrazy: Wesele Kaina , malowany przez Luca Sartarelli i Biczowanie Chrystusa, dzieło Bernardo Strozzi z 1. połowy XVII w. W kaplicy Matki Bożej Loretańskiej, na prawo od prezbiterium, umieszczona jest rzeźba Matki Bożej Loretańskiej z 1618 r. wykonana przez Leonardo Mirano, obok znajduje się obraz Cud św. Salwatora z Horty, namalowany przez G.B. Carlone, ten sam malarz wykonał fresk na sklepieniu Cud Dziewic Loretańskich. W urządzonej obok kaplicy św. Dominika Soriano znajduje się. obraz Cud św. Dominika Soriano namalowany przez Tommaso Clerici z 1655. Artysta ten wykonał też obraz Archaniołowie Michał, Gabriel i Rafał. Dwa kolejne obrazy: Święty Bonawentura i Święty Franciszek są autorstwa Nicolo Carlone.

W nawie głównej znajduje się barokowa marmurowa ambona a na kontrfasadzie zawieszony jest obraz Ostatnia Wieczerza namalowany przez Giulio Cesare Procaccini.

Kaplice w lewej nawie. W pierwszej kaplicy św. Klemensa znajduje się kilka obrazów: w ołtarzu głównym Męczeńska śmierć św. Klemensa, dzieło G.B. Carlone; ten sam artysta namalował też obraz Chwała św. Wawrzyńca a dwa inne obrazy: Święty Klemens porwany hakami oraz Chwała św. Szczepana namalował Giovanni Andrea de Ferrari. W ołtarzu następnej kaplicy umieszczony jest obraz Świętej Klary z Asyżu, namalowany przez Giovanni Battista Paggi. Inne obrazy w tej kaplicy to: Święty Franciszek Solano chrzci Maurów, malował G.B. Carlone i Franciszkańscy męczennicy w Ceucie, dzieło Tommaso Clerici.  W trzeciej kaplicy Santa Maria Mercede, w ołtarzu głównym znajduje się drewniany krucyfiks wyk. przez La Croix na przełomie XVII i XVIII w. Na ścianie zawieszony jest obraz Chrystus Ukrzyżowany z Maryją, św. Marią Magdaleną i św. Janem Ewangelistą, malowany przez Luca Cambiaso w XVI w. W czwartej kaplicy Niepokalanego Poczęcia obraz Maryja błogosławiona przez Boga Ojca, dzieło Domenico Piola. W piątej kaplicy św. Diego znajdują się trzy obrazy Domenico Piola: w ołtarzu głównym Święty Diego uzdrawia chorych a na ścianach Święty Diego uzdrawia syna Filipa II oraz kazanie św. Diego. Na sklepieniu częściowo uszkodzony fresk Eleazar i Rebeka przy studni, dzieło G.B. Carlone. Szósta kaplica św. Franciszka z Asyżu z polichromią linearną Stygmatyzacja św. Franciszka, wykonaną przez A.M. Marigliano. Na sklepieniu fresk Ofiara Melchizedeka dzieło Gioacchino Assereto. Kaplica w lewym ramieniu transeptu w ołtarzu św. Paschalisa Baylon adorującego Eucharystię mal. A.M. Maragliano.

Kaplice w prawej nawie.  Pierwsza od wejścia jest kaplica św. Bernardyna ze Sieny. W ołtarzu umieszczony jest obraz Cud św. Bernardyna, malowany przez G.B. Carlone. Dwa inne obrazy: Agar i Izmael, dzieło Giovanni Andrea de Ferrari, Święty Franciszek, malował Gugliemo Caccia. Na sklepieniu fresk Święci apostołowie Szymon i Juda, głoszący ewangelię Persom, malowany przez G.B.Carlone. W kaplicy św. Bonawentury obraz Zesłanie Ducha Świętego ze szkoły Domenico Piola z 2. połowy XVII w. W następnej kaplicy św. Jana Chrzciciela znajduje się tu m.in. obraz Święty Tomasz z Akwinu z krucyfiksem, dzieło Domenico Piola; Cud św. Diego, malowany przez Simone Barabino w 1618 r.; Święty Hieronim, wykonany przez Gioacchino Assereto a na sklepieniu fresk Chrzest św. Jakuba malowany przez G.B.Carlone. Następna kaplica św. Ludwika IX z obrazem Świętego Ludwika adorującego Krzyż, malowany przez Gio Bernardo Carlone, po bokach dwa obrazy malowane przez Claudio Francesco Beaumont: Święty Ludwik uzdrawia zadżumionych i Miłosierdzie św. Ludwika. Na sklepieniu fresk Męczeństwo św. Andrzeja, wykonany przez Giovanni Carlone. W ołtarzu kaplicy św. Piotra z Alkantary umieszczony jest obraz św. Piotra z Alkantary namalowany przez G.B.Carlone. Inne obrazy to Święta Joanna, malowany przez Daniele Crespi i Ucieczka do Egiptu dzieło Lodovico Carracci. Na sklepieniu fresk Święty Paweł głoszący ewangelię, namalowany przez Giovanni Carlone. W ołtarzu kaplicy Zwiastowania znajduje się obraz Zwiastowania malowany przez Domenico Piola w 1679 r. Na ścianach zawieszone są dwa obrazy namalowane przez Andrea Carlone: Ofiarowanie NMP i Nawiedzenie św. Elżbiety. Na sklepieniu znajduje się fresk Święci Piotr i Jan uzdrawiający chorych wykonany przez Gioacchino Assereto. W ołtarzu kaplicy św. Antoniego z Padwy umieszczona jest drewniana grupa rzeźbiarska Ekstaza św. Antoniego, wykonana przez Honore Pelle. Na sklepieniu scena Pięćdziesiątnicy, Niedowiarstwo św. Tomasza i Procesję Dziewic i Męczenników namalowana Giovanni Carlone.

LITERATURA

Knaurs Kulturführer in Farbe. Italien, opr. zb. Augsburg 2000

Genua, bazylika Santissima Annunziata del Vastato

Kościoły w Genui opisane na stronie zabytkowekoscioly.net

Genua, katedra San Lorenzo
Genua, bazylika Santissima Annunziata del Vastato
Genua, kościół il Gesu

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł