Włochy

Como, katedra Santa Maria Assunta
Como, cattedrale di Santa Maria Assunta
Como, katedra Wniebowzięcia NMP

Lokalizacja: Como, Piazza del Duomo 12 (45.811715, 9.083508)
Budowa: 1396 - 1744
Architekt: Lorenzo degli Spazi i Pietro da Breggio z Como, Florio da Bonta, Cristoforo Solari, Filippo Juvarra
Styl: gotyk, renesans, późny barok

HISTORIA. Na początku XI w. siedziba biskupa Como została przeniesiona z kościoła Sant’Eufemia do kościoła Santa Maria Maggiore, który znajdował się na miejscu obecnej katedry. Była to duża romańska bazylika, przypuszczalnie o pięciu nawach. W 2. połowie XIV w. podjęto decyzję o budowie nowej  świątyni katedralnej. W pierwszej fazie prac budowlanych od 1396 r. do początku XIV w. wzniesiono gotycki korpus nawowy, przy budowie którego czynni byli Lorenzo degli Spazi i Pietro da Breggio z Como. W 1460 r. Florio da Bonta rozpoczął budowę fasady. W latach 1487-1526 prace przy katedrze nadzorował Tomasso Rodari i z tego czasu pochodzi bogaty wystrój rzeźbiarski oraz wszystkie portale. W 1513 r. Cristoforo Solari zaprojektował renesansowe prezbiterium i ramiona transeptu zamknięte półkolistymi apsydami. Jako pierwszą wzniesiono apsydę prezbiterium ale prace przy apsydach transeptu kontynuowano do 1669 r. Budowę katedry zakończono wzniesieniem kopuły w latach 1731-1744 r. według projektu Filippo Juvarra.

ARCHITEKTURA. Katedra zbudowana jest na planie krzyża łacińskiego o długości 87 metrów. Złożona jest z gotyckiego bazylikowego korpusu trójnawowego i pięcioprzęsłowego oraz renesansowego prezbiterium i ramion transeptu zamkniętych półkolistymi apsydami z późnobarokową kopułą nad skrzyżowaniem naw. Po obu stronach prezbiterium dostawione są przybudówki zakrystyjne.

Fasada gotycko-renesansowa, podzielona rzeźbionymi pilastrami i zamknięta trójkątnym szczytem oraz półszczytami z iglicami. W polu środkowym znajduje się duża rozeta z maswerkiem, dwa lancetowate okna i renesansowy portal w przyziemiu. Portal ujęty jest po bokach unikalnymi rzeźbami starożytnych postaci: Pilniusza Starszego i Cecyliusza Pilniusza Młodszego, będącymi hołdem miasta dla jego sławnych synów. Nad portalem umieszczone są rzeźby Maryi i czterech świętych. Sam portal zamknięty jest półkolistymi łukami archiwolt z lunetami z rzeźbami Pokłonu Trzech Króli. Boczne portale także zamknięte półkoliście z rzeźbionymi scenami w lunetach: w prawym Pokłon Pasterzy i w lewym Ofiarowanie Chrystusa w świątyni.

Elewacje korpusu opięte są masywnymi przyporami zwieńczonymi wieżyczkami, pomiędzy którymi rozmieszczone są okna zamknięte półkoliście i nakryte trójkątnymi naczółkami. Do naw bocznych prowadzą portale: południowy ze sceną Ucieczki do Egiptu w lunecie z 1491 r. oraz północny ze sceną Nawiedzenia w lunecie.

Kopuła z latarnią posadowiona jest na wysokim tamburze opiętym półkolumnami i przeprutym prostokątnymi oknami zamkniętymi półkoliście. Elewacje prezbiterium, transeptu i apsyd przebite są dwoma rzędami okien: u dołu prostokątnych u góry trójdzielnych zamkniętych półkoliście.

Wnętrze korpusu nakryte jest sklepieniami krzyżowo-żebrowymi wspartymi na masywnych filarach i półfilarach o bogato rzeźbionych kapitelach. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych ostrołukowymi arkadami. Ściany wewnątrz prezbiterium i transeptu podzielone są półkolumnami o korynckich kapitelach dźwigających gzyms z belkowaniem. Prezbiterium i ramiona transeptu nakryte są sklepieniami kolebkowymi pokrytymi kasetonami. Analogiczne kasetony zdobią konchy nad apsydami przy prezbiterium i transepcie. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się kopuła na pendentywach.

WYSTRÓJ I WYPOSAZENIE WNĘTRZA katedry jest bardzo bogate i pochodzi z różnych epok od romanizmu po późny barok. Na pendentywach kopuły znajdują się stiukowe przedstawienia czterech ewangelistów.

Prezbiterium. W centrum apsydy znajduje się późnobarokowy ołtarz główny wykonany w 1728 r. w Rzymie. Przed tym ołtarzem ustawiona jest gotycka mensa ołtarzowa z płaskorzeźbami wykonana w 1317 r. przez Mistrzów z Campione. Po lewej stronie znajduje się współczesna ambona z XIV-wieczną płaskorzeźbą Matki Bożej z Dzieciątkiem a na prawo od mensy współczesny tron biskupi zdobi płaskorzeźba św. Abundiusz (Abbondio) z XIII w. Przy ścianach apsydy ustawione są stalle z 1620 r.

Transept. W prawym ramieniu transeptu umieszczony jest barokowy ołtarz zaprojektowany przez Francesco Maria Richini i wykonany do 1686 r. W polu środkowym ołtarza umieszczona jest rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem, ujęta po bokach kręconymi kolumnami podtrzymującymi bogato dekorowane zwieńczenie z triumfalną koroną Maryi. W lewej apsydzie ustawiony jest barokowy ołtarz ukończony w 1674 r., architektoniczny o bogatej dekoracji rzeźbiarskiej, z gotyckim krucyfiksem z XV w. w polu głównym, u stóp którego ustawione są postacie Maryi oraz św. Marii Magdaleny, św. Marii Kleofasowej i św. Jana Ewangelisty wykonane około 1515 r.

Nawa główna.  W pierwszym przęśle umieszczone jest chrzcielnica marmurowa z XV w. obudowana małą ośmiokolumnową kapliczką z 1592 r. Obok ustawione są dwie romańskie rzeźby lwów, służące jako kropielnice. W arkadach po obu stronach piątego przęsła znajdują się dwa prospekty organowe z XVII w. Pomiędzy filarami w drugim i trzecim przęśle zawieszone są tapiserie z XVI w., wykonane w warsztatach Ferrarze, Florencji i Antwerpii.

Nawa południowa. W pierwszym przęśle ustawiony jest ołtarz św. Ambrożego, wykonany w 1482 r. z marmuru. W drugim przęśle znajduje się ołtarz wykonany przez Tomasso Rodari w 1492 r. z płaskorzeźbionymi scenami Męki Chrystusa. Po bokach ołtarza zawieszone są dwa obrazy Bernardino Luini: św. Krzysztof i św. Sebastian. W trzecim przęśle ustawiony jest gotycki sarkofag biskupa Bonifacio da Modena z XV w. z leżącą postacią zmarłego w szatach pontyfikalnych. W czwartym prześle umieszczony jest drewniany ołtarz Sant’Abbondio, wykonany w latach 1509-1514 przez Giovanni Angelo Del Maino. W dolnej części ołtarza znajduje się rzeźba św. Abundiusza, patrona Como a po bokach płaskorzeźbione sceny z jego życia. Po obu stronach ołtarza zawieszone zostały duże płótna: po lewej Pokłon Trzech Króli Bernardino Luini a po prawej Ucieczka do Egiptu Gaudenzio Ferrari. W piątym przęśle ustawiony jest ołtarz św. Hieronima (Girolamo) zwany też Pala Raimondi, namalowany na drewnie w 1521 r. przez Bernardino Luini i przeniesiony później na płótno. Obraz przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem i świętych: Dominika, Antoniego z Padwy i Augustyna oraz fundatora kanonika Girolamo Raimondi. W predelli na małych obrazach przedstawione są sceny z życia św. Hieronima.

Nawa północna. W drugim przęśle znajduje się ołtarz św. Apolonii wykonany przez Tomasso Rodari w 1493 r. Rzeźbiarz umieścił w półkolistych wnękach ołtarza trzy posągi: Matkę Bożą z Dzieciątkiem, św. Szczepana i św. Ludwika z Tuluzy. W trzecim przęśle obok wejścia ustawiona jest tumba grobowa biskupa Giovanni de Advocatis (zm. 1293). Na ścianie czwartego przęsła zawieszone są dwa obrazy: po lewej Zaślubiny Maryi, malowany przez Gaudenzio Ferrari i po prawej Adoracja Pasterzy, dzieło Bernardino Luini. W ostatnim przęśle znajduje się kolejne dzieło Tomasso Rodari, z rzeźbioną sceną Zdjęcia z Krzyża z 1498 r.

LITERATURA

Knaurs Kulturführer in Farbe. Italien, opr. zb. Augsburg 2000
Strona internetowa: https://www.cattedraledicomo.it/en/

Como, katedra Santa Maria Assunta

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł