Włochy
Ferrara, kościół San Francesco
Marek SztorcFerrara, kościół San Francesco
Ferrara, chiesa di San Francesco
Lokalizacja: Ferrara, Piazza San Francesco (44.834156, 11.624961)
Budowa: 1494-1508
Architekt: Biaggio Rossetti
Styl: renesans
HISTORIA. Franciszkanie przybyli do Ferrary jeszcze za życia św. Franciszka za sprawą bł. Bernarda z Quintavalle. Pierwszy skromny kościół i klasztor zakonnicy zbudowali za sprawą Azzo d’Este około 1243 r. w obrębie murów w miejscu zwanym Praisolo. W 1341 r. kościół został powiększony z fundacji Obizzo III d’Este. Obecny kościół został zbudowany w latach 1494-1508 a autorem projektu był architekt Biaggio Rossetti. W 1570 r. kościół został zniszczony w wyniku trzęsienia ziemi, które nawiedziło Ferrarę. Odbudowany kościół otwarto dopiero 1594 r. W 2012 r. został ponownie uszkodzony w wyniku trzęsienia ziemi. Dla Polaków interesujący może być fakt, że w budynkach klasztornych przy kościele mieścił się wydział prawniczy Uniwersytetu, na którym studiował Mikołaj Kopernik.
ARCHITEKTURA. Renesansowy kościół zbudowany na planie krzyża łacińskiego, złożony z trójnawowego, czteroprzęsłowego korpusu bazylikowego z rzędami ośmiu kaplic po bokach, transeptu i zamkniętego półkoliście prezbiterium. Fasada renesansowa, dwukondygnacjowa, podzielona pilastrami. Dolna kondygnacja pięciodzielna, ukazująca wewnętrzny podział kościoła na nawę główną, nawy boczne i dostawione do nich kaplice. Na osi fasady znajduje się duży portal wejściowy, wsparty na pilastrach i nakryty trójkątnym naczółkiem. W bocznych polach dwa mniejsze portale także nakryte trójkątnymi naczółkami. Górna kondygnacja wypełniona wielką rozetą, ujęta spływami wolutowymi i nakryta trójkątnym szczytem. Boczne elewacje także rozczłonkowane pilastrami, między którymi w dolnych kondygnacjach rozmieszczone są pary wąskich okien zamkniętych półkoliście. Nawę główną i południowe ramię transeptu oświetlają rozety. W południowym ramieniu transeptu znajduje się prostokątny portal wejściowy ujęty korynckimi kolumnami i zwieńczony tablicą inskrypcyjną. Nawę główną, ramiona transeptu i prezbiterium nakrywa dach dwuspadowy. Nad nawami bocznymi i kaplicami wspólne dachy jednospadowe. Wewnątrz nawa główna rozczłonkowana jest półkolistymi arkadami wspartymi na kolumnach o kolistych przekrojach. Szerokość każdego przęsła nawy odpowiada dwóm półkolistym arkadom i dwóm kaplicom. Przęsła w górnych partiach nawy głównej wydzielone są półkolistymi gurtami podtrzymującymi sklepienia w formie spłaszczonych kopuł. Spłaszczone kopuły na pendentywach nakrywają także transept. Nad przęsłami naw bocznych mniejsze kopuły na gurtach. Prezbiterium nakryte sklepieniem kolebkowym i konchą w zamknięciu.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W nawie głównej zachowały się fragmenty polichromii z XVI w., jest to fryz nad łukami arkad oraz postacie świętych pomiędzy lukami. Z XIX w. pochodzą postaci namalowane na pendentywach kopuł nawy. W ołtarzach umieszczonych jest wiele obrazów, większość z nich to XIX-wieczne kopie oryginałów, które zostały przeniesione do Pinacoteca Nazionale w Ferrarze. Dotyczy to m.in. kilku obrazów Benvenuto Tisi zwanego Il Garofalo. W pierwszej kaplicy po lewej stronie zachował się fresk tego artysty przedstawiający Pojmanie Chrystusa z 1524 r. We wnęce w końcu lewej nawy umieszczona jest renesansowa drewniana Pieta, wykonana przez Alfonso Lombardo w 1. połowie XVI w. W lewej nawie ustawiony jest sarkofag pochodzący z Rawenny i wykonany w V w. W jednej z kaplic przylegających do lewego transeptu znajduje się współczesny obraz św. Maksymiliana Marii Kolbe. W prezbiterium za ołtarzem głównym znajduje się tryptyk namalowany przez Domenico Mona w latach 1580-83 przedstawiający sceny Złożenia do grobu, Zmartwychwstania i Wniebowstąpienia. W prezbiterium ustawione są też renesansowe stalle. W prawym ramieniu transeptu umieszczony jest monumentalny barokowy pomnik nagrobny markiza Ghiron Francesco Villa (zm. 1670), kondotiera z Ferrary na służbie francuskiej oraz obrońcy Candii przed Turkami. W kaplicy przy transepcie zachował się fragment gotyckiego fresku przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Przy końcu prawej nawy znajduje się Biczowanie z terakotową rzeźbą Chrystusa przy kolumnie i dwoma freskami Biczowników, przypisywanych Garofalo.
KAMPANILA wolno stojąca na północ od prezbiterium, wzniesiona w XVII w. i krótko po ukończeniu obniżona do obecnej wysokości ze względu na niebezpieczne przechylenie w kierunku apsydy. Zbudowana na planie kwadratu z arkadowymi prześwitami w najwyższej kondygnacji.
LITERATURA
Knaurs Kulturführer in Farbe. Italien, opr. zb. Augsburg 2000
Strona internetowa: http://churchesofvenice.com/ferrara.htm#sanfran
Ferrara, kościół San Francesco
Kościoły w Ferrarze opisane na stronie zabytkowekoscioly.net
Ferrara, katedra San Giorgio
Ferrara, kościół San Carlo
Ferrara, kościół San Francesco
Ferrara, kościół San Giuliano
Ferrara, kościół San Romano
Ferrara, kościół del Gesu
Ferrara, kościół San't Agnese